ThS31_096_Xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của học sinh lớp 12 trường trung học phổ thông dưới ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Đất nước ta đang bước vào thời kỳ Công nghiệp hoá – Hiện đại hoá (CNH – HĐH) với nền kinh tế mở, năng động bao gồm nhiều thành phần kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế trong những năm qua cùng với sự hội nhập mạnh mẽ với khu vực và thế giới đã có những tác động to lớn đến mọi mặt của đời sống xã hội.
Đồng thời vấn đề phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH – HĐH đã và đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết được Đảng, Nhà nước và xã hội quan tâm hàng đầu. Trong nghị quyết hộ i nghị lần thứ II, Ban chấp hành Trung Ương Đảng khoá VIII đã nhấn mạnh: “Muốn tiến hành CNH – HĐH thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục đào tạo và phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”. [59]. Điều đó có nghĩ a là coi yếu tố con người là trọng tâm của sự phát triển – yếu tố quyết định sự thắng lợi của sự nghiệp CNH –
HĐH đất nước. Vì vậy, việc chuẩn bị cho thế hệ trẻ có được những phẩm chất và năng lực nghề nghiệp vững chắc phù hợp với nhu cầu của các hoạt động kinh tế – xã hội, khoa học, công nghệ là một vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng mang tính chiến lược. Trong văn kiện Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần t hứ IX đã chỉ rõ: “Coi trọng công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau trung học, chuẩn bị cho thanh niên đi vào lao động nghề nghiệp phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong cả nước và từng địa phương”.[12]
1.2. Với ý nghĩ a trên, hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trong nhà trường phổ thông giữ một vị trí, vai trò và nhiệm vụ rất quan trọng. Đây là một trong những mặt giáo dục nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh. Giáo dục hướng nghiệp nhằm mục đí ch giúp cho học sinh phổ thông (đặc biệt là các lớp cuối cấp) có được sự hiểu biết cơ bản về các ngành nghề trong xã hội, hì nh thành hứng thú và năng lực nghề từ đó lựa chọn cho mì nh một nghề nghiệp cụ thể trên cơ sở cân nhắc kỹ lưỡng phù hợp với nhu cầu, hứng thú, khả năng, năng lực sở trường, sức khoẻ của bản thân. sự lựa chọn nghề nghiệp một cách có ý thức, có cơ sở khoa học chính là điều kiện giúp cho cá nhân mỗi học sinh có thể phát huy được tối đa phẩm chất và năng lực của mình trong học tập cũng như trong quá trình lao động sản xuất, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng tốt yêu cầu của đất nước trong sự nghiệp CNH – HĐH và thời kỳ hội nhập.
1.3. Trong nhà trường Trung học phổ thông (THPT) hiện nay, giáo dục hướng nghiệp (GDHN) được thực hiện thông qua nhiều hình thức như: Sinh hoạt hướng nghiệp, hoạt động ngoại khoá, tích hợp và lồng ghép vào các môn học…Tuy nhiên, so với các mặt giáo dục khác thì GDHN chưa được quan tâm với đúng vị trí, vai trò của nó, việc thực hiện và kiểm tra, đánh giá còn mang nặng tính hình thức.
Điều này đã khiến cả giáo viên và học sinh đều coi GDHN không thực sự là một hoạt động chí nh yếu của quá trình dạy học và giáo dục trong nhà trường, có nghĩa là chưa nhận thức được vai trò của GDHN dẫn đến hiệu quả của GDHN thấp. Bên cạnh đó, như trên đã nói, nền kinh tế thị trường ở nước ta cùng với các quy luật của nó đang phát triển rất mạnh và đang trên đà hoàn thiện, dẫn đến sự phát t riển biến đổi quá nhanh và “nóng” của khoa học công nghệ và nhiều lĩ nh vực khác của đời sống xã hội. Cùng với sự ảnh hưởng từ mặt trái của kinh tế thị trường (KTTT) đã làm cho định hướng giá trị của giới trẻ có nhiều thay đổi. Điều này đã tác động trực tiếp đến động cơ, xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của họ. Tất cả những điều đó đã khiến phần lớn học sinh học xong trung học phổ thông (kể cả số học sinh đã làm hồ sơ và thi Đại học, Cao đẳng) không tự đánh giá được năng lực, hứng thú, sở trường của mì nh để lựa chọn nghề nghiệp một cách đúng đắn hoặc không biết chọn nghề gì . Rất nhiều học sinh khi đã được vào học các trường chuyên nghiệp mới nhận ra rằng mì nh không phù hợp với nghề đã chọn, dẫn đến tình trạng chán nản, học tập không tiến bộ, bỏ học để tiếp tục thi vào các trường khác. Điều này đã gây ra nhiều vấn đề phức tạp cho xã hộ i như: chất lượng học tập kém, rèn luyện kém dẫn đến chất lượng nguồn nhân lực yếu, làm lãng phí của cải thời gian, công sức cho cả cá nhân học sinh, gia đì nh học sinh và cho xã hội.
Từ những lý do trên, chúng tô i đã lựa chọn đề tài: “Xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của học sinh lớp 12 trường Trung học phổ thông dưới ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường”
