ThS17.002_Hành vi cảm thán trong truyện kiều
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Ngữ dụng học là một bộ môn của ngôn ngữ học nghiên cứu việc sử dụng ngôn ngữ trong mối quan hệ với các nhân tố giao tiếp. Tuy ra đời chưa lâu song bộ môn khoa học này đã phát triển mạnh mẽ cả về lí thuyết, cả về những nghiên cứu cụ thể, khiến ngôn ngữ học không còn nằm trong hệ thống khép kín của cấu trúc luận nội tại mà đã đi vào thực tế đa dạng của đời sống ngôn ngữ. Nghiên cứu các hành vi ngôn ngữ, đặc biệt là hành vi ở lời, là phần việc quan trọng của ngữ dụng học.
Trong giao tiếp, để bày tỏ được ý định, mục đích của mình, người ta thường dùng nhiều loại hành vi ngôn ngữ, mà mỗi loại hành vi đó lại được thực hiện bằng một số kiểu câu có hình thức, mục đích nói năng nhất định. Trong tiếng Việt, theo các nhà ngữ pháp học có bốn kiểu câu thể hiện mục đích nói là: câu trần thuật (còn gọi là “câu kể, câu miêu tả”); câu cầu khiến (còn gọi là “câu mệnh lệnh”); câu nghi vấn (còn gọi là “câu hỏi”); câu cảm thán (còn gọi là “câu cảm”). Mỗi kiểu câu nêu trên đều có vai trò khác nhau giúp người nói lựa chọn và sử dụng phương tiện giao tiếp hợp lí nhất.
Trong đó, câu cảm thán là loại câu biểu thị được tình cảm – cảm xúc rất đa dạng và tinh tế của người Việt Nam. Tuy vậy, các kiểu câu cảm thán được sử dụng khi sáng tác văn chương, ở mỗi tác giả, mỗi tác phẩm (nhất là sáng tác thơ) lại có những điểm khác biệt nhất định. Chọn đề tài với nội dung nghiên cứu “Hành vi cảm thán trong Truyện Kiều”, tác giả luận văn mong muốn sẽ tiếp cận được tác phẩm văn học nổi tiếng này trên bình diện ngôn ngữ học, nhằm tìm hiểu được sự sáng tạo độc đáo của Nguyễn Du trong việc sử dụng ngôn từ để sáng tác nghệ thuật khi viết về thân phận bi thương của nàng Kiều.
Hiện nay, trong các trường phổ thông, việc dạy và học Truyện Kiều chủ yếu mới ở khía cạnh bình giảng văn chương dưới góc độ hình tượng nghệ thuật, mà còn ít đi sâu vào hình thức ngôn từ. Chúng tôi hi vọng kết quả nghiên cứu của đề tài có thể cung cấp thêm cơ sở cho các thầy cô giáo và các em học sinh phân tích, cảm thụ tác phẩm nổi tiếng này
