ThS31_078_Biện pháp giảm tải bài học về tác giả ở trung học phổ thông (bài Nguyễn Trãi)
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Quá tải là một vấn đề bức xúc trong thực tiễn dạy- học ở nhà trường phổ thông hiện nay. Điều đó được thể hiện: các nhà quản lý giáo dục lo lắng về sự quá tải, luôn kêu gọi phải giảm tải bài học, giảm sức ép đối với người học; các công văn, chỉ thị của các nhà quản lý giáo dục như: Chủ trương của Bộ GD- ĐT giảm tải đối với chương trình của Giáo dục phổ thông (Quy định giảm tải của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 16/05/2000).
Tình trạng quá tải ở nhà trường phổ thông là sức nặng và trở thành vấn đề nhức nhối đối với giáo viên và học sinh. Giáo viên- người trực tiếp thực thi chương trình kêu ca rất nhiều về sự quá tải; thời lượng dành cho một tiết học là 45 phút, trừ ổn định tổ chức lớp, kiểm tra bài cũ thì bài học còn chưa đầy 40 phút! Đó là một thực tế mà bất cứ giáo viên đứng lớp nào cũng nhận thấy. Có những bài học chỉ trong một tiết vừa tìm hiểu về tác giả, lại vừa khai thác nội dung của tác phẩm, như: Bài học về Truyện thơ, Chinh phụ ngâm, Hương Sơn phong cảnh ca… Đó là căn nguyên của sự quá tải.
Sự bức xúc ấy không chỉ có vậy, Học sinh là người trực tiếp chịu sức ép của vấn đề quá tải. Do thời gian ít, phải học nhiều môn, chưa kể đến một
số thầy cô đòi hỏi cao. Chuyện học sinh không làm hết bài trước khi đến lớp, làm bài, soạn bài đối phó là rất phổ biến. Quá tải học đường không còn là chuyện của những người trong cuộc nữa mà đã trở thành nỗi lo lắng chung của toàn xã hội, phụ huynh học sinh lo lắng nhiều về sức ép học tập của con em mình, Báo chí lên tiếng nhiều về tình trạng quá tải học đường. Đây không phải là một vấn đề mới, ngược lại tình trạng quá tải đã được các nhà giáo, nhà nghiên cứu giáo dục cảnh báo từ lâu như: bài viết ” Chuyện quá tải học đường” của Giáo sư Phan Trọng Luận vẫn
còn nhiều ý nghĩa cho người viết SGK cải cách hay phân ban hiện nay.
2. Bài học về tác gia là kiểu bài tiềm ẩn nhiều yếu tố, tiền đề cho việc quá tải. Kiểu bài học về tác gia thường bao gồm các phần như: Cuộc đời và
con người của nhà văn, ở phần này có các kiến thức về cuộc đời, gia đình, về thời đại của nhà văn; Phần thứ hai là sự nghiệp văn chương, phần này là kiến thức về các thể loại, quan điểm, tư tưởng, thành tựu, nội dung và phong cách sáng tác của nhà văn. Như vậy, bài học về tác gia chứa đựng một dung lượng lớn kiến thức, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau (Bao gồm cả kiến thức khái quát và kiến thức cụ thể). Mặt khác, còn nhiều kiến thức trùng lặp, giờ học lại thiên về cung cấp kiến thức nên hiệu quả giờ học không cao.
3. Tác gia Nguyễn Trãi là một trong những tác giả tiêu biểu trong nhà trường phổ thông. Ông là một nhà văn lớn, nhà văn hoá lớn, một nhà quân sự kiệt xuất, cuộc đời đầy bi kịch. Nguyễn Trãi có một sự nghiệp sáng tác to lớn, với nhiều thể loại, nhiều lĩnh vực và trong lĩnh vực nào ông cũng thành công.
Nguyễn Trãi là một nhà quân sự kiệt xuất bởi trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh xâm lược, Ông là một đại tướng quân của nghĩa quân Lam Sơn, luôn sát cánh cùng Lê Lợi đánh tan quân Minh xâm lược giành lại nền độc lập cho đất nước. Không chỉ vậy, Nguyễn Trãi còn là một nhà văn hoá lớn. Năm 1980, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên hợp quốc (UNESCO) đã công nhận Nguyễn Trãi là danh nhân văn hoá thế giới.
4. Phương pháp giảng dạy của giáo viên đối với kiểu bài tác gia hiện nay còn gặp lúng túng, chưa tìm ra phương pháp giảng dạy hợp lí và hiệu quả. Thực tế cho thấy, các bài học về tác gia đều được giáo viên giảng dạy bằng phương pháp thuyết trình, giảng giải từ đầu đến cuối, học sinh chỉ nghe và ghi. Như vậy, giờ học không phát huy được tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Điều này đi ngược lại với phương pháp dạy học hiện đại; Phương pháp dạy học hiện đại lấy hoạt động của học sinh làm trung tâm, thầy chỉ là người hướng dẫn, trò là chủ thể hoạt động. Tuy nhiên, với một khối lượng kiến thức lớn, phức tạp, quỹ thời gian có hạn, giáo viên lại chưa tìm được phương pháp giảng dạy hợp lí, đó cũng là nguyên nhân dễ dẫn đến quá tải.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Biện pháp giảm tải bài học về tác gia ở trung học phổ thông(Bài Nguyễn
Trãi)” với mong muốn góp phần đề xuất giảm tải bài học về tác giả văn học ở nhà trường phổ thông trong xu thế phát triển chung của giáo dục nước nhà
